شیعه در لغت بر دو معنا اطلاق میشود، یکی توافق و هماهنگی دو یا چند نفر بر مطلبی، و دیگری، پیروی کردن فردی یا گروهی، از فرد یا گروهی دیگر. در زبان عربی در اصل به معنای یک، دو یا گروهی از پیروان است. در قرآن این لفظ چندین بار به این معنا به کار رفته‌است. برای نمونه در آیه ۱۵ سوره قصص درباره یکی از پیروان موسی از عنوان شیعه موسی و در جای دیگر از ابراهیم به عنوان شیعه نوح یاد میکند. در تاریخ اسلام لفظ شیعه، به معنای اصلی و لغوی‌اش برای پیروان افراد مختلفی به کار می‌رفت. شیعه تنها بر پیروان علی که به امامت او معتقدند اطلاق میشود. «شیعه» در اصطلاح به آن عده از مسلمانان گفته میشود که به خلافت و امامت بلافصل علی معتقدند، و بر این عقیده‌اند که امام و جانشین پیامبر اسلام از طریق نصّ شرعی تعیین میشود، و امامت علی و دیگر امامان شیعه نیز از طریق نص شرعی ثابت شده‌است . منبع
باورهای سازمان‌یافته و کلامی شیعه امروز بر این است که تبیین و تفسیر امر دین پس از پیامبر و اداره امور مسلمانان بر عهده اشخاصی است، که از سوی خدا معین شده و دارای ویژگیهایی همچون عصمت و عدالت هستند، این افراد امام نامیده می‌شوند। نخستین امام شیعیان علی است। بر پایه باور شیعه، طبق احادیث متواتر محمد بارها پیش از درگذشتش و به ویژه در غدیر خم آشکارا به جانشینی او تصریح کرده بود.
اصول دین شیعیان پنجگانه‌است و علاوه بر سه اصل دین توحید، نبوت و معاد به دو اصل دیگر یعنی عدل و امامت نیز باور دارند.
همچنین شیعیان قرآن را کتابی محفوظ میدانند همه آنها مدعی پیروی از قرآن و سنت محمد هستند و بخاطر پیروی از سنت پیامبر اسلام و دستور خداوند- شیعه تعیین جانشین پیامبر را تنها ویژه خدا و پیامبر میداند.
یک بررسی کلی به عقاید شیعه خواهم داشت و باورهای نظری و عملی شیعه که هر شیعه ای باید به آن اعتقاد داشته باشد و مورد تایید عالمان دینی شیعه نیز هست را بیان میکنم .
خدا: شیعه اعتقاد به خدای یکتا دارد , خداوندی که توانا به هر فعلی است و عالم به هر موضوعی است . خدای یکتا خدایی است که نه از پدر و مادری متولد شده است و نه صاحب فرزندی است . خدا جسمانی نیست که صاحب اعضای جسمانی باشد .
پیامبر : شیعه مطابق قرآن به پیامبرانی من جمله نوح , ابراهیم , موسی و عیسی و تنی چند اعتقاد دارد ; اعتقاد به اینکه از سوی خدا برای هدایت انسانها فرستاده شده اند . شیعه آخرین پیامبر خدا را محمد بن عبدالله میداند و اعتقاد دارد که پس از او هرگز پیامبری نخواهد آمد .
کتاب خدا : شیعه اعتقاد دارد که خداوند بر بعضی ار پیامبرانش کتاب هایی را قرار داده است ولی این کتابها هم اکنون یا در دسترس انسانها نیست یا توسط خود انسانها دچار تحریف و دگرگونی در ساختار یا حقایقش شده است . شیعه معتقد است تنها کتابی که بر آخرین پیامبرش نازل شده است قرآن است و تحریف نشده است و هرگز هم تحریف نمیشود . شیعه کتب مذهبی دیگری هم دارد که منسوب به امامان خود میداند ولی تنها کتابی را که از سوی خدا نازل شده است را قرآن میداند .
امامان : پیامبران وظیفه هدایت انسانها را داشته اند و بس ولی بعضی از آنها همچنین موظف بودند تا انسانها را به هدفی که مورد نظر خداوند است برسانند . در این بین پس از ختم نبوت , امامان وظیفه هدایت انسانها را به عهده دارند . شیعه به دوازده امام اعتقاد دارد که اسامی آنها در چند مطلب بالاتر ذکر شده است . شیعه اعتقاد دارد که آخرین امام مصلحی است که خداوند در همه ادیان آسمانی آمدنش را مژده داده است , کسی که جهان سراسر از ظلم را به سراسر از عدالت تبدیل میکند .
شیعه ملاک عمل و گفتار خود را قرآن قرار میدهد برای همین هرگز نمیتواند ادعا کند قرآن تحریف شده است . شیعه مسائل شرعی خود را از قرآن استخراج میکند و مدعی است تمامی کلیت مسائل در قرآن آمده است و در برخی از موارد هم قرآن به جزئیات اشاره کرده است . بعضی از مسائل قرآن را به علت نقص بشری واضح نمیداند و برای تفسیر و تبیین آن به سخنان پیامبر خود مراجعه میکند . چون پیامبر اسلام بیشتر وقت خود را به جنگ با دشمنان و بیان و جا انداختن پایه دین کرده بود به بیان تمام مسائل موفق نشد . پس از پیامبر باید شخصی یا اشخاص صالح باید وجود داشت که مورد تایید خدا و آگاه به اسرار بود این جامعه نو پا را به سوی حقایق هدایت کند . او باید قرآن را به خوبی میشناخت و تحت تعالیم پیامبرش قرار داشت . شیعه اعتقاد دارد که از سمت خدا کسانی پس از پیامبر موظف گردیدند تا قرآن را کامل برای انسانا تفسیر کنند و راه را از بیراهه به خوبی مشخص کنند . شیعه مسائلی را که پیامبر خدا به آن اشاره نکرده بود و در قران به وضوح قابل مشاهده نبود را از این امامان فرا گرفت ( احادیث ) . شیعه معتقد است چون بیشتر مسائل اسلام از طریق عقل بشری قابل اثبات است , پس از این امامان و در غیبت آنها میتوان از عالمان به دین که از سوی خدا انتخاب نشده اند ولی خدا و قرآن و پیامبر و امامش را به خوبی شناخته و سخنان آنها را درک کرده اند , استفاده کرده و سخنان ( فتوا)ی آنان را اطاعت کرده و به آن عمل کنند .
اندیشه منجی در این آیین با مفهوم میتریه ( Maitreya ) بیان میگردد . واژه ای سنسکریت و به معنای مهربان است . در الاهیات بودایی , او را بودای پنجم و آخرین بودا از بودایان زمینی میدانند که هنوز نیامده است . او می آید تا همگان را نجات دهد .
آیین زرتشت :
این موضوع با سوشینت ( Saoshiant ) بیان میگردد . سوشینت از ریشه " سو " به معنای سود رساننده است . این مفهوم اشاره به کسانی است که به نوبت در در راس هر هزار ساله از واپسین سه هزار روزگار می آیند تا پلیدی را ریشه کن و جهان را نو کنند . مهمترین ایشان آخرینشان است .
در یشتها ( دفتر سوم از شش دفتر اوستا ) در چند فقره , از استروت ارت و دو نفر از این فقره ها , اشاراتی حاکی از جهانی بودن رسالت سوشینت می یابیم : " از این جهت , سوشینت است که به سراسر جهان سود خواهد بخشید . "
در وندایداد ( دفتر ششماوستا ) به محل ولادت وی اشاره شده است و او را سوشینت پیروزگر خوانده است . و بالاخره در همان یشتها از امدن سشینت پیروزگر با قهرمانان اسطوره ای - فریدون , افراسیاب , و کیخسرو خبر میدهد .
آیین هندو :
شیخصیتی به نام کلکی ( Kalki) یا کلکین ( Kalkin ) وجود دارد . بنابر تفکر هندویی , جهان از چهار دوره رو به انحطاط تشکیل میشود . در چهارمین دوره , یعنی عصر کلی , سراسر جهان را ستم و تاریکی فرا میگیرد . در این عصر که بنابر نظر هندوها ما هم اکنون در آن بسر میبریم , تنها به یک چهارم "درمه" ( دین یا نظم کیهانی ) عمل میشود و بقیه به فراموشی سپرده شده است . در پایان چنین دوره سیاهی , آخرین تنزل " اوتاره " و " یشنو " که کلکی یا کلکین نام دارد , سوار بر اسبی سفید و با شمشیری آخته و شهاب گون ظهور میکند تا شرارت و ستم را ریشه کن کند .
آیین مسیح :
در مسیحیت به سه گونه است :
اولین اندیشه عیسای ناصری نقش مسیح نجات بخش را ایفامیکند . دومین اندیسه رجعت عیسی به مثابه داور جهان در آخر زمان است . در گونه سوم سخن از آمدن شخص دیگری است که عیسی مسیخ آمدنش را نوید داده است , مسیحیان وی را روح القدس می نامند .
آیین یهود :
در کتاب مقدس عبرانی عهد عتیق عنوان مسیح به معنای مسح شده خداوند , تداعی گر نجات بخشی رسالت مدار است . آنگاه که مسیح بیاید , پادشاهی خدا بر زمین مستقر میشود و همه ملت ها به اورشلیم باز میگردند .
